Siteler Mobilya sektörü, küreselleşen dünyada yenilik ve teknolojilere hızla uyum sağlayabilen, birçok sektörle bağlantısı olan, farklı uzmanlıklarda kişilere istihdam sağlayan emek, bilgi ve teknolojinin yoğunlaştığı bir sektördür.
Bilgi teknolojilerinin üretim süreçlerine giderek entegre olduğu günümüzde, dünya mobilya pazarında emek sermaye ve hammadde üzerinden rekabet etmenin güçleştiği, Ar-Ge, yenilikçilik, moda ve tasarım gibi faktörlerin ülkelerin rekabet stratejilerinde yerini almaya başladığı görülmektedir.
Dünya mobilya sektöründe İtalya ürettiği tasarımlarla, İsveç teknolojiye dayalı pratik uygulamalarıyla ve son beş yıl içerisinde Çin ucuz işgücüne dayalı rekabetiyle ön plana çıkmaktadır. Ülkelere göre dünya mobilya üretim ve ihracat performansı incelendiğinde Çin mobilya üretiminin %25’ini, ABD %15’ini karşılıyorken ihracattaki payları da sırasıyla %48,4 ve %39,6’dır. Dünya mobilya ihracatında Çin, İtalya, Almanya ve Polonya ön sıralarda yer alırken ithalatında ilk sıralarda ABD, Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık gelmektedir.
Türkiye 2008 yılında dünya mobilya üretim ve tüketiminde on dördüncü, ihracatında yirmi beşinci ve ithalatında otuz ikinci sırada yer almıştır. Türkiye’de ihracatta yerli kaynakları en çok kullanan ve ithal ürünlere bağımlılığı en az olan sektörlerden biri mobilya sektörüdür. Türkiye’de mobilya sektöründe faaliyet gösteren firmaların yaklaşık % 98’i mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. Toplam üretimdeki paylarına göre önemli mobilya üretim merkezleri; İstanbul Modoko, Ankara Siteler Mobilya, Bursa (İnegöl), Kayseri ve İzmir olarak sıralanmaktadır.
Ankara’daki işletmelerin sektörel dağılımında mobilya imalatı % 10,65’lik payla ikinci sırada yer almaktadır. Mobilya üretimi bölge genelinde Siteler Mobilya, Akyurt ve Yenimahalle gibi ilçelerde değişik ölçeklerde bulunmaktadır.
Siteler Mobilya Firmaları
Siteler Mobilya Ankara’daki mobilya işletmelerinin yoğunlaştığı önemli bir merkezdir. Siteler Mobilyada üretim yapan firmalar genellikle aile işletmelerinden oluşmaktadır.
Sektörde faaliyette bulunan küçük aile işletmelerinin kapasite kullanım oranları düşük olduğundan bu işletmelerin üretim maliyetleri yüksekve rekabet güçleri zayıf olabilmektedir. Son dönemde meydana gelen teknolojik gelişmelerözellikle üretim süreçlerinde değişimi beraberinde getirmiş, emek yoğun üretim yerini makineleşmenin yaygınlaştığı seri üretime bırakmaya başlamıştır. Bilgi ve teknolojinin sektöre nüfuzu öncelikle yenilikçiliğe yatırım yapabilme kapasitesi olan büyük ölçekli işletmelerde gerçekleşmiştir. Bu da, küçük ölçekli işletmeleri makinalaşma, hammaddeye erişim, teknoloji uygulamaları ve tasarım gibi hususlarda büyük ölçekli firmalarla rekabette dezavantajlı bir konumda bırakmıştır.
Dünyada ve ülkemizde yaşanmakta olan bu değişim sürecinde, özellikle orta ve küçük ölçekteki mobilya işletmeleri ve bunların kümelendiği büyük üretim alanlarını küresel dönüşüme hazırlamak, rekabet avantajıkazandırmak ve üretim ve istihdamın sürdürülebilirliğini sağlamak için merkezi ve yerel yönetimlerce politikalar geliştirilmesi elzem hale gelmiştir.
Siteler Mobilya İmalat
Ankara, Türkiye’de mobilya sektörünün uzun bir dönem lokomotifi olan Siteler Mobilya’ya ev sahipliği yapan, mobilya üretiminin yüzyıllardır farklı ölçeklerde devam ettiği ve geleneklerle yaşadığı bir bölgedir. Son dönemde gerek merkezi hükümetin gerekse Sayın Ankara Valimizin talimatlarıyla Ankara’da mobilya sektörünün rekabet gücünün geliştirilmesi ve özellikle Siteler Mobilya Bölgesi’ne yönelik eylem planlarının hayata geçirilmesi için çalışmalar yapılmaktadır.
Ankara Kalkınma Ajansı, faaliyete geçtiği ilk günden itibaren Ankara için önem arz eden konularda araştırmalar yapmayı ve konunun uzmanlarını ortak stratejiler ve eylem planları geliştirme amaçlı buluşturmayı görev edinmiştir.
Ajansın koordinasyonunda katılımcı bir anlayışla hazırlanan 2011-2013 Ankara Bölge Planı’nda Bölgenin mobilya sektörüne dair gelecek stratejileri, amaç ve hedefleri belirlenmiştir. Ankara’da mobilya sektörünün mdaha rekabetçi bir yapıya kavuşmasını sağlayabilecek çalışmalar kapsamında Ajans öncelikle bir ön araştırma ve raporlama yapmış ardından paydaşlarla farklı platformlarda toplantılar ve birebir mülakatlar gerçekleştirmiştir.
Bu toplantılarda genelde Ankara mobilya sektörünün ve özelde ise Siteler Mobilya’nın mevcut durumu, üreticiler, odalar, akademisyenler ve kamudan gelen uzmanlarca masaya yatırılmış ve ayrıntılarıyla tartışılmıştır. Toplantılar sonucu sektörün olumlu ve olumsuz yönleri, tespitlere ilişkin çözüm önerileri, bölgede yapılması gereken çalışmalar, olası bir tasarım merkezine ve diğer örnek projelere ilişkin görüşler derlenmiş ve raporlanarak politika yapıcılara sunulmuştur.
Ankara Kalkınma Ajansı’nın sektöre yönelik çalışmalarının devamında, Siteler Mobilyada mevcut durumu niceliksel olarak anlamak, mekânsal olarak haritalandırmak ve bundan sonra yapılacak çalışmalara altlık teşkil etmek amacıyla ODTÜ Şehir ve Bölge Planlama Bölümü ile ortaklaşa bir “Siteler Mobilya Envanter Çalışması” yürütülmüştür. 3 ay süren bu çalışmada, Siteler Mobilya’deki her bir işletmenin faaliyet yılı ve türü, mülkiyet durumu, çalışan sayısı, üretim biçimi, iç-dış pazar potansiyeli ve markalaşma, tasarım, ortaklık kurma konusundaki bilgileri ve mobilya fikirleri kayıt altına alınmıştır. Sonrasında bu bilgiler coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak mekânsal bir veri tabanına dönüştürülmüştür.
5.000 dönüm arazi üzerinde mikro, küçük ve orta ölçekli mobilya üretimi yapan Siteler Mobilya Bölgesinde yapılan çalışma sonucu sitelerde mobilya üretimi yapan 5.644 işletmenin varlığı tespit edilmiş, bu işletmelerden % 90,8’i Siteler Mobilyada yapılan anket çalışmasına katılım sağlamışlardır. Siteler Mobilyada bulunan 5.644 işletmede yaklaşık 10.500 kişinin istihdam edildiği tespit edilmiştir. Yapılan bu çalışma sonucunda Siteler Mobilyada mobilya üretimi yapan büyük ölçekli firma sayısının yok denecek kadar az olduğu da ortaya çıkan diğer bir bulgudur. Nitekim firmalarda çalışan sayısına bakıldığında % 46’sı 4 kişiden az, % 44’ü 4-10 kişi, % 8’i 11-25 kişi ve yalnızca % 2’si 25 kişiden fazla işçi çalıştırmaktadır.
Siteler Mobilya ile ilgili gerçekleştirilen bu kapsamlı çalışma, Siteler Mobilya’in mevcut durumunu anlamak ve geliştirilebilecek mstratejileri belirlemek amacıyla, teknolojik, mekânsal, sosyal ve ekonomik birçok analizin yapılmasına olanak sağlamıştır. Ankara Kalkınma Ajansı’nın, mobilya sektörü ve Siteler Mobilya’e dair çalışmaları, sektörün bölgesel ve küresel düzeyde rekabet gücünü geliştirme amaçlı strateji ve eylemlere bilimsel bir nitelik kazandırmaktadır. Bu raporda mobilya sektörünün Dünya’da, Türkiye’de ve Ankara’daki durumuna değinilmekte olup, Ankara Bölge
Planı’ndaki mobilya sektörüne dair stratejilere yer verilmektedir. Ardında Türkiye ve Ankara açısından büyük öneme sahip olan Siteler Mobilya’da mobilya sektörünün ihtiyaçlarının tespiti ve rekabetçi bir yapıya kavuşturulması adına Ankara Kalkınma Ajansı’nınyaptığı ve yapmakta olduğu çalışmaların ayrıntıları aktarılmaktadır.
